Je kent ongetwijfeld die momenten waarop het teamwork gewoon klopte. Zo’n situatie waarin alle radartjes soepel verliep, iedereen wist wat hij of zij moest doen, en dat ook deed, je aan een half woord genoeg had om te begrijpen wat er moest gebeuren. Het klopte gewoon. Je was super gemotiveerd, resulterend in een enorm voldaan gevoel over geleverde prestaties en geboekte resultaten. Tegelijkertijd: waarschijnlijk herken je ook de situaties waarin het voor geen meter liep. Teamleden die maar wat deden, als ze al iets deden, langs elkaar heen communiceerden, er onduidelijkheid was over het hoe, wie, wat en waar, een leider die het niet begreep en ga zo maar door. Met alle gevolgen voor motivatie, prestaties en resultaten van dien.
Zoeken naar 'Het'
Vaak heb ik mijzelf de vraag gesteld waarom ‘het’ in het ene team wel werkt en in het andere team totaal niet. Er moet een bepaald basisfundament zijn waarop een succesvol team verder bouwt. Maar hoe ziet dat basisfundament er dan uit?
Ik ontdekte dat dat basisfundament is gecreëerd op enerzijds de vraag “wat versta je onder teamwork’ en vervolgens op de vraag: is er dan een culture-fit die teamleden empowered?
De definitie van teamwork
Als we praten over teamwork, dan hebben we het vaak over onderwerpen als samenwerken, vertrouwen, doel, mindset, etcetera. Maar wat is nou een goede, werkbare, definitie van teamwork?
In mijn beleving luidt dé definitie voor teamwork als volgt:
Het onbaatzuchtig samenwerken aan een gemeenschappelijk doel
“Onbaatzuchtig” betekent “zonder persoonlijk gewin”. Je zet niet jezelf, je positie, je titel of eigen agenda op één, maar die van team en opdracht. Je doet wat goed is voor team en opdracht.
“Samen” betekent het inzetten van het collectieve intellect van alle teamleden. Er is dus geen ruimte voor ego’s en einzelgängers. Elke stap die je als teamlid doet, elke actie die je onderneemt, is in (impliciete en expliciete) overeenstemming met de rest van je team.
“Werken” is een proces. Teamwork is niet een staat van “zijn”, maar een proces van “worden”. Teamwork stopt nooit, zolang het (eind)doel niet is gehaald. Je helpt elkaar en zet misschien je eigen zaken even opzij om een ander te helpen.
“Gemeenschappelijk doel” vormt de sleutel: dit is wat jullie als team verbindt. Wat jullie gezamenlijk moeten bereiken. Het overstijgt elk individueel doel.
Zoeken naar de culture-fit
Op papier klinkt dit natuurlijk heel mooi. De praktijk is vaak een stuk weerbarstiger, dat besef ik mij ook. Het naleven van wat je uitspreekt is in sommige gevallen een vak apart. Teamleden moeten ook de motivatie en de drive hebben om conform de definitie van teamwork te handelen. Uiteindelijk verwacht je van iedereen een culture-fit: de wijze van toepassen van inhoudelijke kennis en kunde in samenwerking met anderen dat leidt tot het gewenste doel. Teamleden moeten zich prettig voelen bij de situatie / context en omstandigheden waarin het teamwork moet plaatsvinden. De wijze waarop teamleden met elkaar omgaan, hun individuele capaciteiten inzetten en opgetelde principes, processen en procedures toepassen maakt het verschil tussen een High Performing Team en een Mediocre Performing Team.
Maar wanneer is er dan sprake van een culture-fit, vraag je je misschien af?
Empowerment is meer dan een buzz-word
Een culture-fit kan alleen ontstaan als iemand zich “empowered” voelt. En daar start meteen de uitdaging, want de term “empowerment” wordt te pas en te onpas gebruikt voor van alles en nog wat (soms wordt het ook engagement genoemd, wat voor mij op hetzelfde neerkomt). Zonder dat we exact weten wat het is.
“Empowerment” betekent letterlijk:
in staat stellen.
Als je iemand empowered, stel je hem of haar dus in staat om datgene te doen wat je van hem of haar vraagt. Is de empowerment hoog, dan is ook de kans groot dat iemand zich enorm gemotiveerd voelt. Maar deze uitleg is te letterlijk en dekt nog niet de hele lading. Het je empowered voelen is meer dan alleen het gevoel tot iets in staat te worden gesteld.
Als iemand zich empowered voelt, dan blijkt uit onderzoek te zijn voldaan aan vijf basisprincipes:
Principe 1: er wordt maximaal gebruik gemaakt van de eigen capaciteiten, vaardigheden, competenties, houding & gedrag. Je staat dus “in je kracht”;
Principe 2: Die capaciteiten worden ingezet ten gunste van een groter geheel, een groter doel. Iedereen heeft uiteindelijk de behoefte bij te dragen aan een hoger doel;
Principe 3: Je ervaart in je werk autonomie en zelf-beslissingsbevoegdheid. Je kan dus zelf bepalen HOE je je werk uitvoert;
Principe 4: Binnen duidelijke kaders wordt zelfsturing en zelf-oplossend vermogen verwacht. Je wordt vrijgelaten (en voelt je ook vrijgelaten);
Principe 5: Je wordt geacht zelf verantwoordelijkheid te nemen en te dragen.
Het meest interessante aan dit lijstje van principes vind ik dat de veel voorkomende manieren van empowerment, zoals salaris, bonus, auto’s, werken met de laatste technische snufjes, etcetera, hier niet in terugkomen. Kennelijk vinden we die niet relevant genoeg om ons blijvend empowered te voelen.
Wat we wel belangrijk vinden is dat we worden erkend om wie we zijn, wat we doen en hoe we dat doen. Het is die erkenning die mensen in staat stelt hetgeen te doen wat je van ze vraagt. Daar zit voor mensen de ware motivatie!!
Het Zesde Principe van Empowerment
Hierbij leggen we empowerment vooral uit met het individu als centraal uitgangspunt. En dat is uiteraard ook waar het start. Elk individu voelt zich empowered als hij 100% van wat hij in zich heeft ook daadwerkelijk kan en mag inzetten. Dit is wat we noemen de “persoonlijke empowerment”, maar dat maakt je nog niet automatisch een goede teamplayer.
Zoals je ongetwijfeld weet, draait een team niet louter om het individu. Sterker nog, terug kijkend naar de definitie van teamwork die ik eerder aangaf, draait het in een team om “samen”, de collectieve kracht. Het samen bereiken van een gemeenschappelijk doel.
Dit samen WILLEN doen is wat van een individu een teamplayer maakt. Hij beseft, begrijpt en wil het samen met anderen doen. Dit willen is wat ik noem het "Zesde Principe van Empowerment” en dat maakt je een teamplayer. Het samen WILLEN doen, de “team empowerment”.
Werken aan empowerment: praktische tips
Empowerment (of engagement) is een hot topic vandaag-de-dag. En niet voor niets, want bijna elke organisatie kent de uitdagingen van het vinden van nieuwe collega's, het behouden van ervaren collega's, en het samen succesvol zijn in een competitieve wereld. Empowered collega's zijn dus cruciaal hierin!
Gelukkig kun je er ook actief aan werken. Bovenstaande toelichting is een samenvatting van wat ik uitgebreid beschrijf in mijn boek "Teamability: zo vorm je extreem gemotiveerde teams". Uiteraard kan ik je adviseren het boek te lezen (zie ook onderaan dit artikel voor als je dat nog niet hebt gedaan), maar je kunt ook beginnen met het stellen van een drietal simpele vragen in en aan je team:
- Wat verstaan jouw teamleden onder "teamwork"?
- In hoeverre voelen mensen een culture-fit?
- Voelen de mensen uit jouw team zich in staat gesteld om te doen wat er van ze gevraagd / verwacht wordt?
Een team gebaseerd op de principes van Teamability is uiteindelijk een team dat de ultieme balans weet te vinden tussen aan de ene kant het inzetten van de vakinhoudelijke expertise en kracht van het individu, de “persoonlijke empowerment”, en aan de andere kant het motiveren van het individu om die vakinhoudelijke expertise en kracht effectief in te zetten ten gunste van het team en het einddoel. Het inzetten van het Zesde Principe van Empowerment, ofwel de team empowerment.
Teams die hiertoe in staat zijn, zijn EXTREEM GEMOTIVEERDE TEAMS en behoren tot de top. Het zijn teams die WINNEN, omdat ze het gezamenlijk succesvol maken van de opdracht (of het behalen van dat doel) op nummer één hebben staan.
