Gedrag vindt plaats binnen een context: de Fundamental Attribution Error

Ik mocht bij een klant aanschuiven bij één van hun MT-meetings. Eén van de onderwerpen op de agenda was een project dat compleet uit de hand was gelopen. De projectleider van dit project, "Kees", was de controle kwijt geraakt. Eindresultaat: ontevreden klant, investering kwijt, geen bruikbaar eindproduct.

In het overleg ontstond een discussie over Kees. Iedereen kende hem. Hij was sinds 4 maanden in dienst en was meteen in het diepe gegooid. In de discussie kreeg Kees de beschuldigingen dat hij onbekwaam en ongeschikt was om dit project te draaien. Want, “als hij het wel was, dan was dit project nooit uit de hand gelopen. “, was de mening van het voltallig MT-team. Men was het er unaniem over eens, dat Kees nog niet toe was aan dergelijke ‘complexe’ projecten.

Na dit MT-overleg had ik nog een gesprek met de manager. Ik vroeg haar of ze tevreden was over het agendapunt “Kees”. “Ja”, was haar antwoord. “Mag ik je iets uitleggen?”, vroeg ik haar.

Ik begon met het stellen van wat vragen:

• Hoe lang is Kees in dienst? 4 maanden
• Hoeveel ervaring heeft Kees met projectleiding? 3 jaar.
• Hoe lang loopt het project al? Anderhalf jaar. Kees was de tweede projectleider, nadat de vorige projectleider plotseling zijn ontslag had ingediend.
• Hoeveel overdracht heeft er plaatsgevonden naar Kees? Weinig. Kees kwam binnen en moest direct aan de slag ivm deadlines.

Vervolgens legde ik haar uit: “wat er gebeurde, is dat we heel snel geneigd zijn gedrag dat we bij mensen zien toewijzen aan persoonlijkheidskenmerken van de desbetreffende persoon. Wat we vaak vergeten, is het effect van de situatie waarin iemand dat gedrag heeft vertoond.

Kees heeft in het project dingen gedaan, die uiteindelijk hebben geleid tot fouten en een mislukt project. Dit gedrag van Kees werd in de MT-meeting gekoppeld aan persoonlijkheidskenmerken als “onbekwaam” en dus “ongeschikt”. Maar niemand stelde vragen over de omstandigheden waarin Kees zijn werk heeft gedaan. Zou het kunnen zijn, dat Kees keuzes heeft gemaakt op basis van eigen interpretatie door een gebrek aan een fatsoenlijke overdracht? Dat hij in een wespennest terecht kwam, zonder daarvan fatsoenlijk op de hoogte te zijn gesteld? Dat hij niet precies weet hoe dingen bij jullie worden opgepakt, omdat hij geen inwerktijd heeft gehad?”.

Bovenstaand (waargebeurd) voorbeeld wordt de “Fundamental Attribution Error (FAE)” genoemd: gedrag wordt gekoppeld aan persoonlijkheid en / of karakter, zonder de invloed van de situatie hierin mee te nemen. En we doen het allemaal!

De FAE is iets dat continu gebeurd, maar het kan schadelijk zijn voor samenwerkingsverbanden en leiden tot onprettige en ongezonde werksferen. Té snelle conclusies, negatieve oordelen en stereotyperingen.

Om de FAE te voorkomen is het ALTIJD van belang om situatie en context mee in overweging te nemen. Alleen dan kun je begrijpen waarom iemand doet wat hij doet en daar conclusies aan verbinden.

#teamability #gedrag #fundamentalattributionerror #team #psychology